Zdobywanie wykształcenia na zasadzie uczestnictwa w OHP jest jedną z dróg uzyskiwania wiedzy ogólnej i przygotowania zawodowego w ramach polskiego systemu oświaty. Przeznaczone jest dla osób w wieku 15-18 lat, które z różnych przyczyn chcą lub muszą realizować obowiązek szkolny lub obowiązek nauki łącząc go z pracą zarobkową. Warto zaznaczyć, że uczestnictwo w OHP jest dobrowolne i bezpłatne – oznacza to, że nie pobieramy żadnych opłat.

Uczestnik OHP odbywa kształcenie ogólne realizując obowiązek szkolny lub obowiązek nauki oraz jednocześnie odbywa przygotowanie zawodowe, aby zdobyć konkretny zawód. Ucząc się pracuje, a za pracę otrzymuje miesięczne wynagrodzenie i ma zapewnione ubezpieczenie.
Młodzież, która zgłasza się do OHP uczy się w szkołach publicznych podległych władzom samorządowym. Ochotnicze Hufce Pracy nie są organem prowadzącym szkoły, a wspomagającym system oświaty.

W zależności od wieku i posiadanego wykształcenia nauka odbywa się w dopuszczonych prawem typach szkół:
1) szkole podstawowej w klasach VII i VIII (dla osób, które ukończyły 15 lat oraz ukończyły klasę VI szkoły podstawowej, mają opóźnienie szkolne oraz stosowną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej);
2) trzyletniej branżowej szkoły I stopnia (dla osób, które ukończyły 15 lat oraz ukończyły gimnazjum, lub ośmioletnią szkołę podstawową).

Odbywa się w warsztatach szkoleniowych OHP lub u pracodawców zewnętrznych (np. rzemieślników, przedsiębiorców). W zależności od typu szkoły, w której uczestnik realizuje kształcenie ogólne, podejmuje jednocześnie jedną z dwóch form przygotowania zawodowego:

1) przyuczenie do wykonywania określonej pracy, które jest przeznaczone dla młodzieży uczęszczającej do klasy VII i VIII szkoły podstawowej; udział w tej formie edukacji zawodowej prowadzi do zdobycia umiejętności stanowiących część wymagań kwalifikacyjnych dla wybranego przez uczestnika zawodu i trwa do ukończenia przez niego szkoły podstawowej, jednak nie dłużej niż 22 miesiące;

2) nauka zawodu, która jest przeznaczona dla młodzieży posiadającej ukończone gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową, uczącej się w trzyletniej branżowej szkole I stopnia lub uczestniczącej w kursach; udział w takiej formie edukacji zawodowej kończy się egzaminem potwierdzającym uzyskanie kwalifikacji zawodowych organizowanym przez okręgową komisję egzaminacyjną lub izby rzemieślnicze i prowadzi do uzyskania kwalifikacji zawodowych oraz przygotowania do pracy w charakterze wykwalifikowanego pracownika lub czeladnika; nauka zawodu trwa 3 lata.